Đề cương ôn tập học kì 2 môn Ngữ văn lớp 7 năm 2020 – 2021

STT

Tên bài-Tác giả

Đề tài nghị luận

Luận điểm

Phương pháp lập luận

Nghệ thuật

Nội dung

1

ý thức yêu nước của nhân dân ta (Hồ Chí Minh)

ý thức yêu nước của dân tộc Việt Nam.

Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta.

Chứng minh

Luận điểm ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, thuyết phục. Bài văn là một mẫu mực về lập luận, bố cục, cách dẫn chứng của thể văn nghị luận

Bài văn đã làm sáng tỏ chân lí: “ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quí báu của ta”. Truyền thống này cần được phát huy trong hoàn cảnh lịch sử mới để bảo vệ quốc gia.

2

Sự giàu đẹp của tiếng Việt (Đặng Thai Mai)

Sự giàu đẹp của tiếng Việt.

Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng hay, một thứ tiếng đẹp.

Chứng minh (phối hợp với giảng giải)

Bố cục mạch lạc, phối hợp giảng giải và chứng minh; luận cứ xác đáng, toàn diện, chặt chẽ.

Bài văn chứng minh sự giàu đẹp của tiếng Việt trên nhiều phương diện: ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp. Tiếng Việt, với những phẩm chất vững bền và giàu khả năng sáng tạo trong quá trình phát triển trong khoảng thời gian dài của nó, là một biểu hiện hùng hồn sức sống của dân tộc

3

Đức tính giản dị của chưng Hồ (Phạm Văn Đồng)

Đức tính giản dị của chưng Hồ.

chưng giản dị trong mọi phương diện: bữa cơm (ăn), cái nhà (ở), lối sống, cách nói, viết. Sự giản dị ấy đi liền với sự phong phú rộng lớn về đời sống ý thức ở chưng.

Chứng minh (phối hợp với giảng giải và bình luận)

Dẫn chứng cụ thể, xác thực, toàn diện, phối hợp chứng minh, giảng giải, bình luận. Lời văn giản dị, giàu xúc cảm.

Giản dị là đức tính vượt trội ở chưng Hồ: giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. Ở chưng, sự giản dị hòa hợp với đời sống ý thức phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp.

4

Ý nghĩa văn học (Hoài Thanh)

văn học và ý nghĩa của nó đối với con người.

Nguồn gốc của văn học là ở tình thương người, thương muôn loài, muôn vật. văn học hình dung và sáng tạo ra sự sống, nuôi dưỡng và làm giàu cho tình cảm con người.

giảng giải (phối hợp với bình luận)

-Luận điểm rõ ràng,luận chứng sáng tỏ, đầy sức thuyết phục

-Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh, xúc cảm.

Nguồn gốc cốt yếu của văn học là tình cảm, là lòng vị tha. văn học là hình ảnh của sự sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, gây những tình cảm không có, luyện những tình cảm sẵn có. Đời sống ý thức của nhân loại nếu như thiếu văn học thì sẽ rất nghèo nàn.

Số TT

Tên bài

Tác giả

Nội dung

Nghệ thuật

1

Sống chết mặc bay

Phạm Duy Tốn

– trị giá hiện thực: Phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa cuộc sống và sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bọn quan lại mà kẻ đứng đầu là tên quan phủ “lòng lang dạ thú”.

– trị giá nhân đạo :

+ Thể hiện niềm thương cảm của tác giả trước cuộc sống lầm than cùng cực của nhân dân do thiên tai

+ Lên án thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền trước tình cảnh, cuộc sống “nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân.

– phối hợp thành công hai phép nghệ thuật tương phản và tăng cấp.

– Lựa lựa chọn ngôi kể khách quan

– tiếng nói kể, tả ngắn gọn khắc họa chân dung nhân vật sinh động

2

Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

Nguyễn Ái Quốc

Vạch trần bản tính xấu xa, ươn hèn của Va-ren, khắc họa hình ảnh người đội viên cách mệnh Phan Bội Châu trong chốn ngục tù, đồng thời giúp ta hiểu rằng không gì có thể lung lạc được ý chí, ý thức của người đội viên cách mệnh.

-Sử dụng giải pháp tương phản nhằm khắc họa hai hình tượng nhân vật đối lập: người anh hùng Phan Bội Châu và kẻ phản bội hèn mạt Va-ren.

– Sáng tạo nên phương thức tiếng nói hội thoại đơn phương của Va-ren

– Có giọng điệu mỉa mai, châm biếm sâu cay.

Tên văn bản

Nội dung

Nghệ thuật

Ca Huế trên Sông Hương

(Hà Ánh Minh)

Ca Huế là một phương thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã; một sản phẩm ý thức đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.

– Viết theo thể bút kí

– Sử dụng tiếng nói giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, thấm đẫm chất thơ.

– trình bày âm thanh, cảnh vật, con người sinh động.

Khái niệm

Chủ đề

Nội dung

Nghệ thuật

Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có tiết điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội), được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày.

Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

Truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát những hiện tượng thiên nhiên, lao động sản suất.

Ngắn gọn, hàm xúc, giàu hình ảnh, lập luận chặt chẽ

– Thường gieo vần lưng

– những vế đối xứng nhau

Tục ngữ về con người và xã hội

Tôn vinh trị giá con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có.

-Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô dúc.

-Sử dụng những phép so sánh, ẩn dụ, điệp từ, điệp ngữ, đối,…

– Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.

Rút gọn câu

-Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn.

– Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm những mục đích sau:

+ Làm cho câu gọn hơn vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.

+ Ngụ ý hoạt động đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ CN

– Cách sử dụng câu rút gọn. Khi rút gọn câu cần chú ý:

+ Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.

+ Không biến câu nói thành một câu cụt ngủn, khiếm nhã.

Câu đặc biệt

–Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô phỏng CN-VN.

–Tác dụng:

+ Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói tới trong câu;

+ Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;

+ Bộc lộ xúc cảm;

+ Gọi đáp.

Câu chủ động

Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ thể của hoạt động).

Câu thụ động

Câu thụ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của con người, vật khác hướng vào (chỉ đối tượng của hoạt động).

Thêm trạng ngữ cho câu

– Về ý nghĩa: Trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu.

– Về phương thức:

+ Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hay giữa câu.

+ Giữa TN với CN và VN thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết.

– Công dụng của trạng ngữ:

+ Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chuẩn xác.

+ Nối kết những câu, những đoạn với nhau góp phần làm cho đoạn văn, bài văn mạch lạc.

–Tách trạng ngữ thành câu riêng:

Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc những tình huống, xúc cảm nhất định, người ta có thể tách TN, đặc biệt là TN đứng ở cuối câu, thành những câu riêng.

sử dụng cụm chủ vị để mở rộng câu

– Khi nói hoặc viết, có thể sử dụng những cụm từ có phương thức giống câu đơn thông thường, gọi là cụm C-V, làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.

– những thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và những phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.

Dấu chấm lửng

Dấu chấm lửng được sử dụng để:

– Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;

– Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;

– Làm giãn tiết điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất thần hay khôi hài, châm biếm.

Dấu chấm phẩy

Dấu chấm phẩy được sử dụng để:

– Đánh dấu ranh giới giữa những vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp;

– Đánh dấu ranh giới giữa những phòng ban trong một phép liệt kê có cấu tạo phức tạp.

Dấu gạch ngang

Dấu gạch ngang được sử dụng để:

– Đặt ở giữa câu để đánh dấu phòng ban chú thích, giảng giải trong câu;

– Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê;

– Nối những từ nằm trong một liên danh.

Phép liệt kê

– Liệt kê là sắp xếp tiếp nối hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.

– những kiểu kiệt kê:

+ Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.

+ Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.