Đề bài: Phân tích bài thơ “Đất Nước” của Nguyễn Đình Thi.
Bài giảng: Đất Nước (Nguyễn Đình Thi) – Cô Nguyễn Ngọc Anh (GV )
Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ đa tài. Ở lĩnh vực nghệ thuật nào văn, thơ, nhạc, kịch, ông cũng có những tác phẩm vang dội. Về thơ, bài “Đất nước” rất được độc giả yêu thích và được đưa vào giảng dạy trong nhà trường gần nửa thế kỷ qua.
Phần đầu là tâm trạng của nhà thơ khi đứng giữa chiến khu Việt Bắc thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Từ một “buổi sáng trong veo”, tác giả bài thơ “Những ngày thu đã xa” ở thủ đô:
Buổi sớm se lạnh giữa lòng Hà Nội
Những con phố dài hơi lộn xộn
Người ra đi trước không ngoảnh lại
Sau thềm nắng, lá rơi dày.
Hà Nội hiện lên thật đẹp và cũng phảng phất nét buồn. Lâu lâu, “chút hên” lan tỏa, nhưng nó đã thấm vào từng mái nhà, góc phố, từng hàng cây bên hồ và cả trong tâm hồn mỗi người. Tiếng nhạc trầm lắng, lơ lửng càng làm cho phần thi thêm gợi cảm
Trong những câu thơ rực rỡ:
Lá rơi sau thềm đầy nắng
Có hai cách khác nhau để tạm dừng nhịp:
Lá rơi sau thềm đầy nắng
Lá rơi sau thềm đầy nắng
Ngắt thơ theo lối thứ nhất tạo nên một vẽ đẹp lạ lùng (nắng và lá cùng rơi); cắt theo cách thứ hai, tạo vẽ đẹp đơn giản (chỉ có lá rơi ngoài hiên nắng).
Tùy theo sở thích nghệ thuật mà bạn thích cách này hay cách khác. Những bài thơ hay thường gợi ra nhiều cách hiểu khác nhau mà vẫn có lý.
Cảnh mùa thu ở đây là những ngày trước cách mạng tháng Tám. “Người ra đi” là những người lính rời Hà Nội ẩn náu để vào chiến khu cách mạng.
Mùa thu Việt Bắc nay đã khác:
Gió thổi rừng trúc
Tiết trời mùa thu thay áo mới
Trong xanh nói và cười tha thiết.
Nhạc thơ thay đổi: câu thơ ngắn tạo sự rộn ràng. Hình ảnh thơ trong trẻo, sáng lạ thường. Cảm giác như bầu trời càng xanh, càng cao âm thanh càng vang xa.
Từ mùa thu mới, nhà thơ nghĩ về đất nước:
Bầu trời xanh này là của chúng ta
Núi rừng này là của ta
Cụm từ “của chúng ta” nói lên niềm tự hào của con người khi được làm chủ đất nước. Ai đã từng sống những năm dài dưới ách nô lệ mới thấu hiểu hết nỗi đau, nỗi tủi nhục của người dân mất nước:
Giặc cướp hết núi cao biển rộng
Trộm danh giống nòi, tổ tiên
Tố Hữu
Mở mắt nhìn trời tám phương, nhà thơ sung sướng thốt lên:
Những cánh đồng thơm ngát
đường bouncy
Những dòng sông đỏ nặng phù sa
Điệp ngữ “nhưng” dường như muốn khẳng định rằng dù có nói thế nào cũng không nói hết vẻ đẹp, sự giàu có của đất nước thân yêu, của gấm vóc ngàn năm mà tiền nhân để lại.
Nhà thơ cũng lắng nghe tiếng vọng của lịch sử:
Đêm thì thầm trong tiếng đất
Những mong chờ về ngày xưa
“Thổ” tượng trưng cho sự bền vững. “Minh” là tiếng không vang mà kéo dài không dứt. Chỉ có thể là tiếng nói của cha ông từ ngàn xưa nhắc nhở con cháu sống anh dũng, bất khuất.
Ở khổ thơ thứ hai, tác giả cảm nhận về đất nước từ trong đau thương đứng lên chiến đấu và chiến thắng.
Bài thơ bắt đầu bằng lời nói căm thù:
Ôi miền quê chảy máu
Dây thép gai chọc thủng trời chiều.
Quê hương là ẩn dụ cho Tổ quốc. Thân xác Tổ quốc đang rỉ máu vì bom đạn quân thù. Bài thơ nói về nỗi đau vật chất. Câu tiếp theo nói về nỗi đau tinh thần. Trời chiều êm đềm gợi cuộc sống bình yên. Tuy nhiên, khi quân địch kéo đến, hàng rào thép gai ở tiền đồn đã chọc thủng tất cả. Sự man rợ của kẻ thù đã lên đến đỉnh điểm. Đọc bài thơ ta như xem một thước phim quay chậm, nổi bật là những đường nét tương phản màu sắc, gây ấn tượng đau đớn trong lòng người đọc.
Hai câu tiếp theo là tâm trạng của người lính:
Những đêm dài hành quân nóng bỏng
Chợt bồn chồn, nhớ mắt người tình
Hình ảnh đôi mắt người yêu như sao sáng giữa trời đêm soi đường cho anh đi. Tình chung đã thành một trong anh. Trước đó, trong bài “Nhớ”, Nguyễn Đình Thi cũng gợi lên rằng:
Tôi yêu em như tôi yêu đất nước tôi
Công việc khó khăn và nỗi đau là vô tận.
Các khổ thơ tiếp theo ca ngợi đất nước đã đứng lên kháng chiến. Câu thơ có yếu tố chính luận làm vững chắc ngôn ngữ:
Chuỗi của họ không thể bị khóa
Trời đầy chim, đất đầy hoa
Những khẩu súng họ bay không thể bắn
Lòng dân ta yêu nước, yêu quê hương
Kẻ thù đang thất bại vì anh ta bị bao vây trong biển chiến tranh nhân dân. Và điều quan trọng nhất là chúng ta có những anh hùng kiểu mới, những “người áo vải” gánh cả cuộc đời kháng chiến trên vai. Họ có ba phẩm chất cao quý: Một là bất khuất (Đã đứng lên làm anh hùng), hai là có nhiều suy nghĩ sâu xa (Trán nung nấu nghĩ trời đất mới) và ba là lạc quan cách mạng (Lòng ta tan nát). ánh sáng lúc bình minh).
Kết thúc tuyệt vời:
Súng nổ trong cơn giận dữ
Dân vùng lên như nước vỡ bờ
Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng ngời.
Theo tác giả, đoạn văn này được viết dựa trên một cảnh có thật mà ông đã chứng kiến trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954. Trong tiếng đại bác rền vang, bộ đội ta lao lên từ chiến hào đầy bùn đỏ. như thác lũ đánh chiếm cứ điểm cuối cùng của địch.
Nhịp thơ ngắn, dồn dập như bước chân của người anh hùng xung kích. Câu thơ cuối miêu tả ba tư thế cao đẹp của người lính và cũng tượng trưng cho con người Việt Nam:
Rũ bỏ bùn nhơ: Vứt bỏ quá khứ đau thương,
Đứng dậy: Kiên quyết tiêu diệt quân thù,
Tỏa sáng: Chiến thắng vẻ vang.
Bài thơ đã dựng thành công một tượng đài oai hùng của đất nước ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Thơ Nguyễn Đình Thi mang phong cách hiện đại: Kết hợp giữa cảm xúc và chính kiến, vận dụng cả kỹ thuật điện ảnh để gây ấn tượng, nhịp thơ phóng khoáng, hình ảnh thơ giàu sức gợi.
“Đất nước” là bài thơ mang dáng dấp của một bản anh hùng ca có sức lay động lòng người đọc. Đó là một bài thơ kiệt tác của nền thơ ca Việt Nam thời kì kháng chiến chống Pháp viết về đề tài quê hương.
Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 ôn thi THPT quốc gia:
data-nuoc-1.jsp
Các bộ đề lớp 12 khác