Đề bài: Phân tích đoạn trích Hạnh phúc của một người dưng của Vũ Trọng Phụng.
Vũ Trọng Phụng – nhà văn hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam. Ông sáng tác trên nhiều lĩnh vực như tiểu thuyết, phóng sự,… ở lĩnh vực nào ông cũng thể hiện tài năng quan sát hiện thực xã hội Việt Nam thời kỳ trước cách mạng một cách điêu luyện. Trong hệ thống tác phẩm đó, nổi bật nhất là Số đỏ – tiểu thuyết có thể làm rạng danh bất kỳ nền văn học nào. Nghệ thuật trào phúng trong tác phẩm đạt đến đỉnh cao, đặc biệt là ở đoạn trích “Hạnh phúc một tang gia”.
“Hạnh phúc nhà tang gia” trích từ Hồi XV khi Xuân Tóc Đỏ làm tang ông cố. Một đám tang trang trọng, rối rắm, “vui vẻ” của con cháu trước cái chết của một người thân trong gia đình. Với cảnh đưa tang, Vũ Trọng Phụng đã vạch trần bản chất xấu xa, “chó đểu” của con cháu ông cũng như xã hội đương thời.
Ngay từ nhan đề của văn bản đã thấy có sự mâu thuẫn và trớ trêu. Hạnh phúc là trạng thái tâm lý khi con người được thỏa mãn một mong muốn, nhu cầu nào đó của bản thân. Còn tang chế là khi trong gia đình có người qua đời, không khí sẽ u ám, buồn bã, tang tóc. Khi hai yếu tố này kết hợp với nhau, người đọc không khỏi ngạc nhiên và sửng sốt trước hạnh phúc quái gở của gia đình cụ cố Hồng.
Cái chết của cụ cố không những không khiến họ đau buồn mà người con trai lại mang đến nỗi bất hạnh, niềm hạnh phúc lớn lao cho con cháu. Vì khi ông cố mất thì tất cả con cháu sẽ được chia gia tài: “Cái chết ấy làm nhiều người mừng lắm”, “thế là đám tang ai cũng vui”, “người ta tưng bừng đi đưa giấy cáo phó, thuê kèn đám tang”. Một không khí tưng bừng, nhộn nhịp, vui tươi bao trùm lên đám tang, mà người ta cứ ngỡ như ở nhà ăn mừng.
Đó là niềm vui chung, và mỗi thành viên trong gia đình lại có một niềm vui khác nhau cho riêng mình. Ông cố Hồng có cơ hội ngàn năm có một để làm trò già trước mặt mọi người, để cho thiên hạ chỉ biết khen ông già, chứng tỏ gia đình ông có đại vận. Đồng thời, đây cũng là dịp để bày tỏ lòng hiếu thảo với cha ông, thông qua việc tổ chức tang lễ lớn và hoành tráng. Còn bà lão sung sướng vì nhờ sự xuất hiện của nhà sư Tăng Phú mà tổ chức được một đám tang long trọng cho cha. Niềm vui của bà Văn Minh thật đơn giản, đó là được mặc một bộ đồ ngủ hiện đại, để giúp bà lăng xê mốt thời trang tang lễ của tiệm may Tây hóa. Bà Văn Minh đã gián tiếp thực hiện mục đích biến đám tang thành sàn diễn thời trang. Về phần ông Phan trồng sừng, ông không ngờ chiếc sừng trên đầu mình lại có giá trị lớn như vậy, ngoài số tiền được chia thừa kế, ông còn được chia tiền bồi thường danh dự nên đã lên kế hoạch khai thác. đã thành công. Nhưng những người trẻ như Tuyết hay Tử Tấn lại có một niềm vui rất giản dị: Tuyết có cơ hội khoác lên mình bộ tang phục ngây thơ để chứng tỏ với thiên hạ rằng mình không hư hỏng; còn anh Tư Tấn thì sung sướng vì có dịp sử dụng chiếc máy ảnh mới mua, thỏa mãn sở thích chụp ảnh và thể hiện tay nghề chụp ảnh của mình.
Không chỉ người trong gia đình vui mừng mà người ngoài cũng thấy hạnh phúc trong đám tang của cụ cố. Đối với anh TYPN, tang lễ là cơ hội để những thiết kế của anh được ra mắt công chúng và anh mong chờ phản ứng của công chúng như thế nào. Hai cảnh sát Min De và Min Toa vô cùng sung sướng vì được thuê lo tang lễ trong khi không có việc gì để làm. Với Xuân Tóc Đỏ, đám tang này đã giúp anh củng cố địa vị trong xã hội thượng lưu và được ông Phan trả nốt 5 đồng còn lại. Còn đường phố, người dân xung quanh vui mừng khi thấy đám tang hoành tráng và hoành tráng; Xem trình diễn thời trang miễn phí. Ai cũng có hạnh phúc của riêng mình. Vũ Trọng Phụng đã dùng ngòi bút châm biếm, đả kích sâu sắc để vạch trần bộ mặt thật của xã hội thượng lưu đương thời: vô luân, vô lương tâm.
Khung cảnh tang lễ là một sự pha trộn Tây Trung lẫn lộn: tiếng kèn xuân và kèn cái, tiếng lốc leng keng hút gió, giọng Ta, kèn Tây lần lượt tranh nhau. Đám tang to, dù có đi đâu cũng không có chút gì gọi là tình người. Người đưa tiễn tranh thủ khoe huy chương, trai gái trêu đùa nhau. Điệp khúc “đám đông cứ thế” lặp đi lặp lại cho thấy đám đông là vô nghĩa, vô nghĩa. Tác giả đã một lần nữa vạch trần bộ mặt của xã hội thượng lưu thành thị.
Cảnh tượng của mùa thu càng trở nên lố bịch hơn. Bà con tạo dáng chụp ảnh, ông Tư Tấn bắt mọi người tạo đủ kiểu chụp ảnh để đời đau đáu. Ông Phan có sừng và Xuân Tóc Đỏ là những đại tài tử, trong lúc diễn tuồng, ông cố tỏ ra đã có thời gian tiến hành giao lưu mua bán với Xuân Tóc Đỏ: “Ông mãi” “bỗng thấy ông Phấn dúi vào tay ông tờ bốn tờ năm đồng”… Quang cảnh mồ mả đã một lần nữa vạch trần bộ mặt giả dối, vô lương tâm của con cháu ông.
Tác phẩm đã tạo ra một tình huống trào phúng đặc sắc, từ cái chết của cụ cố và đám tang lớn do con cháu tổ chức đã phơi bày bộ mặt xấu xa của đám hậu duệ cũng như những người ngoài gia đình. Ngôn ngữ, giọng điệu trào phúng độc đáo: “Thật là một đám tang trọng thể”, “chết một cách bình thản” “hai tội nhỏ, một ơn lớn”,… So sánh hài hước: Từ chối tìm cách chữa bệnh như những danh y đầy tự trọng… Sử dụng phép tương phản sắc bén chi tiết nhưng cùng tồn tại trong cùng một sự vật, hiện tượng để đem lại tiếng cười sảng khoái. Ngoài ra, các thủ pháp cường điệu, nói ngược, bình luận hài hước được vận dụng linh hoạt để làm nổi bật tư tưởng, chủ đề của tác phẩm.
Qua đoạn trích “Hạnh phúc một tang gia”, Vũ Trọng Phụng đã vạch trần, phê phán bản chất lố lăng, thối nát của xã hội thành thị đương thời qua hình ảnh một tang gia. Rung lên hồi chuông cảnh báo về sự suy thoái đạo đức của một bộ phận người Việt Nam hôm qua và hôm nay. Đồng thời qua đoạn trích còn thấy được tài năng trào phúng bậc thầy của Vũ Trọng Phụng qua những tình huống, ngôn ngữ và giọng điệu trào phúng độc đáo.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
niềm hạnh phúc
Các bộ đề lớp 11 khác