Câu 1: Đoạn thơ trình bày cảm nhận và lí giải của tác giả về đất nước. Hãy chia bố cục, gọi tên nội dung trữ tình của từng phần, tìm ra trình tự phát triển mạch tư tưởng, cảm xúc của tác giả trong đoạn văn trên.
Hồi đáp:
– Cách trình bày:
+ Phần 1: (Từ đầu đến “Đất nước từ thuở ấy”): Đất nước có từ bao giờ?
+ Phần 2: (Tiếp “Làm nên muôn đời dân tộc”): dân tộc là gì?
+ Phần 3: (Còn lại): nước của ai? Do ai làm?
– các phần này liên kết chặt chẽ với nhau trên cơ sở tuần tự bộc lộ những nhận thức, chiêm nghiệm trên nhiều phương diện để lí giải đất nước.
Câu 2: Cảm xúc của nhà thơ về đất nước trong phần đầu của đoạn văn dựa trên những phương diện nào? Cảm xúc ấy khác với những bài thơ khác viết về cùng chủ đề như thế nào?
Hồi đáp:
Tác giả cảm nhận về đất nước theo những cách sau:
– Chiều dài lịch sử (quá khứ – hiện tại – tương lai):
+ Từ truyền thuyết Long Quân, Âu Cơ.
+ Nhà thơ nhấn mạnh đến những kiếp người bình dị, hiền hòa nhưng làm nên dân tộc.
+ Họ là những người bảo vệ tổ quốc.
+ Họ có đóng góp to lớn vào ý thức dân tộc và thế giới vật chất.
– Chiều rộng không gian – địa lý:
+ Đất nước không chỉ giới hạn trong gia đình mà trải dài theo chiều dài đất nước.
+ Đất nước là cội nguồn, là không gian gần gũi, gắn bó với cuộc đời mỗi con người.
+ Điền hai từ “đất” và “nước” phù hợp để thể hiện tình cảm trong mỗi câu thơ.
+ Là nơi an cư của nhiều thế hệ.
– Bề dày truyền thống – phong tục, văn hóa, tâm hồn:
+ Giữ tục ăn trầu (nét đẹp trong đời sống ý thức, tình cảm của người Việt Nam).
+ Truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm.
+ đất nước gắn liền với truyền thống đạo đức.
-> các mặt thống nhất và bổ sung cho nhau.
Câu 3: Ở phần sau của đoạn văn (từ “vợ nhớ chồng…” đến hết), tác giả làm nổi bật tư tưởng “đất nước của nhân dân”. Tư tưởng đó đã dẫn đến những khám phá sâu sắc, mới mẻ của tác giả về địa lí, lịch sử, văn hoá nước ta như thế nào? Tư tưởng này nổi bật trong đoạn văn này và trong nhiều bài thơ chống Mỹ. Tại sao?
Hồi đáp:
– Phát hiện sâu sắc của tác giả trong bức thư: “vợ nhớ chồng…” đến cuối được thể hiện ở những khía cạnh sau:
+ Nhân dân làm nên dân tộc bằng lối sống ân nghĩa, truyền thống đánh giặc, lòng hiếu học, tình cảm, lối nghĩ, lối sống giản dị. Từ danh nhân đến kẻ vô danh đều có công dựng nước: Đồng ruộng khắp nơi… đã hóa núi sông.
+ Bảo vệ Tổ quốc: Khi có giặc… phụ nữ cũng chiến đấu. Nhân dân bảo vệ đất nước như một lẽ đương nhiên và vô tư. Họ đã sống và chết… làm nên đất nước.
+ Nhân dân gìn giữ, lưu truyền và phát triển dân tộc từ yếu tố vật chất đến yếu tố ý thức: truyền cho ta cây lúa ta trồng, truyền lửa, truyền tiếng nói, mang tên xã tên làng, đắp đập trên sông. ngân hàng. …
+ Tác giả khẳng định nhận thức và suy ngẫm sâu sắc nhất: Để đất nước này là đất nước của Nhân dân/ Đất nước của nhân dân, đất nước của những câu ca dao thần thoại. Từ đó thức tỉnh, thôi thúc thế hệ trẻ đương đại sống có trách nhiệm với đất nước trong hoàn cảnh kháng chiến chống Mỹ: Hãy dạy tôi…đừng sợ đường dài.
Những phát hiện này mới và nổi bật trong thơ ca chống Mỹ vì:
+ Trước đó, các nhà thơ thường chỉ nói về đất nước dưới góc độ địa lý. Có bài khai thác chiều sâu lịch sử, văn hóa truyền thống nhưng không có bài nào nói về những người vô danh.
+ Trong thời kỳ chống Mỹ, nhân dân Việt Nam, nhất là nhân dân miền Nam vùng tạm chiếm, nghe nói nhiều về tình yêu Tổ quốc, nhưng nhân dân ta lại rất tâm đắc những dòng thơ này vì tính đại chúng, cũng như như tình yêu của họ đối với đất nước. Những phát hiện của văn học dân gian trong quan niệm về dân tộc của Nguyễn Khoa Điềm.
Câu 4: Nêu ví dụ cụ thể và nhận xét về việc tác giả sử dụng chất liệu văn học dân gian (tục ngữ, ca dao, truyền thuyết, phong tục…). Từ đó tìm hiểu những đóng góp riêng của tác giả về nghệ thuật thể hiện. Vì sao chất liệu văn học dân gian trong bài thơ vừa quen thuộc vừa mới lạ?
Hồi đáp:
* Cách sử dụng chất liệu văn học dân gian:
– Tác giả sử dụng rất phong phú chất liệu văn học dân gian làm cho bài thơ sinh động, đặc sắc. Nhiều câu ca dao, truyện kể, truyền thuyết, phong tục được huy động. Ví dụ:
– những người vợ nhớ chồng cũng góp phần làm nên non sông Vọng Phu cho đất nước.
– Gót ngựa Thánh Gióng đi qua để lại trăm ao hồ.
Tương tự, có các truyền thuyết về Hùng Vương, núi Bút, Non Nghiên, vịnh Hạ Long…
* Đóng góp của tác giả đã đưa vào thơ ca Việt Nam chất liệu văn hóa phong tục, tạo nên một cách nhìn mới về đất nước.
* Chất liệu dân gian trong bài thơ vừa quen vừa mới:
– quen thuộc bởi những hình ảnh, chi tiết trong phong tục tập quán văn hóa dân gian rất gần gũi với người Việt Nam.
– Mới vì trong thơ ca nói riêng và văn học nói chung chưa ai nói về đất nước bằng cách khai thác chất liệu văn học dân gian này.
Bản quyền bài viết thuộc về trường THPT TP Sóc Trăng. Mọi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: Trường Cmm.edu.vn (thptsoctrang.edu.vn)