Đề bài: tìm hiểu nghệ thuật đặc sắc của truyện “Tôi đi học”
tìm hiểu nghệ thuật đặc sắc của truyện Tôi đi học
I. Dàn ý tìm hiểu nghệ thuật đặc sắc của truyện Tôi đi học (Chuẩn)
1. Mở bài
Đôi nét về tác giả, tác phẩm: Truyện ngắn đã bộc lộ cảm giác háo hức xen lẫn lo lắng của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học qua cách sử dụng ngôn ngữ tinh tế và kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố miêu tả. , biểu thức theo thứ tự tuyến tính
2. Cơ thể
– Nét nghệ thuật nằm ở việc xây dựng và sử dụng các thể loại văn miêu tả, tự sự, biểu cảm.– Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu theo mạch cảm xúc của nhân vật…(Còn tiếp)
>> Xem chi tiết Dàn ý để tìm hiểu nghệ thuật đặc sắc của truyện Tôi đi học tại đây.
II. Bài văn mẫu tìm hiểu nghệ thuật đặc sắc của truyện “Tôi đi học” (Chuẩn)
Trong kí ức tuổi thơ của mỗi người, ngày tựu trường như một buổi lễ trưởng thành, đánh dấu một mốc son quan trọng cho sự nghiệp mười hai năm của những trang sử sách và những chiếc rìu. Chắc hẳn ai cũng có những cảm xúc nóng nảy, hồi hộp và cũng có những suy nghĩ vừa non nớt, ngây thơ, vừa có những lúc quyết đoán, chín chắn. Hiểu được điều đó, nhà văn Thanh u đã viết truyện ngắn “Tôi đi học” thể hiện chân thực tâm trạng trong sáng với kỉ niệm ngày đầu tiên đi học. Nét nghệ thuật của tác phẩm nằm ở cách dùng từ tinh tế, kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố miêu tả, biểu cảm theo trình tự tuyến tính, tạo nên một bức tranh hoài niệm nhiều màu sắc.
Sắp xếp theo trình tự thời gian, tác giả mở ra khung cảnh buổi sáng khai trường đầu tiên với hương thơm của hoa sữa mùa thu, của lá vàng và mây trời: “Hàng năm, vào cuối thu, lá bên đường lại rụng nhiều và có mây bạc giăng giữa trời, lòng bồi hồi nhớ thương ngày tựu trường.” Bước lên chuyến tàu thời gian, tác giả đưa người đọc trở về với cảm giác nguyên sơ của một đứa trẻ lần đầu tiên đến trường. “Em quên sao được những tình cảm trong sáng ấy nở rộ trong tim như những cánh hoa tươi cười giữa bầu trời trong xanh”. Các yếu tố miêu tả, biểu cảm được kết hợp nhuần nhuyễn, lối viết rất hiện thực mà cũng rất mộng mơ, như thể trong tiềm thức của cậu bé ngày ấy, những cảnh vật thường ngày vẫn thấy quen thuộc nay đã đổi khác. Vì tâm trạng của anh hôm nay cũng khác: “Hôm nay em đi học”. Chọn những hình ảnh rất gần gũi, đời thường, hồn nhiên trong những suy nghĩ đầu đời, tác giả như muốn nói thay nỗi lòng của những đứa trẻ lần đầu cắp sách tới trường, gặp gỡ bạn bè, thầy cô. Mạch cảm xúc tự nhiên trên nền khung cảnh mùa thu êm đềm, thơ mộng thật trong trẻo và thơ mộng.
Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm là ở chỗ, tác giả kể câu chuyện của mình, cảm xúc của mình nhưng người đọc lại bắt gặp hình ảnh của chính mình trong đó. Từ cảnh tượng “đứa con nhỏ thẹn thùng núp dưới nón mẹ” đến cảnh “mẹ âu yếm dắt tay tôi đi trên con đường dài và hẹp”. Ngày đầu tiên đến trường, ai mà không sợ hãi, rụt rè, ai mà không cố gắng nắm chặt tay mẹ, nhìn mọi người với ánh mắt ngỡ ngàng, lo lắng. Những tình cảm hồn nhiên ấy quen thuộc quá. Cậu bé mới hôm qua còn thơ dại trong vòng tay mẹ, nay đã “không ra đồng như Sơn”, “không lội sông thả diều như Quý nữa”. Chi tiết mang đậm dấu ấn cá nhân nhưng đồng thời cũng là kỉ niệm tuổi thơ với nhiều người đọc, dễ gây thiện cảm, đồng điệu.
Mang yếu tố tâm sự và bộc lộ, bộc lộ cảm xúc là yếu tố quyết định nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm. Thanh Tịnh tập trung miêu tả tâm lí nhân vật theo trình tự thời gian, theo khung cảnh cậu bé nhìn thấy trên đường đi học. “Trên đường đi, tôi thấy những cậu bé trạc tuổi tôi ăn mặc tươm tất, ríu rít gọi tên nhau hay tặng sách cho nhau. Hai quyển vở mới cầm trên tay tôi bắt đầu nặng trĩu. Tôi nắm chặt tay lại, nhưng một trong những cuốn sổ bị bung ra và rơi xuống đất. Tôi giật mình và nắm lấy nó một cách thận trọng. Những người đi trước mang theo rất nhiều sách, bút và thước kẻ. Nhưng các bạn không hề tỏ ra khó khăn”. Có lẽ trong thâm tâm, cậu bé cảm thấy mình đang lớn, đang trưởng thành. Những cuốn sách nhỏ ấy là chướng ngại vật đầu đời, cậu bé chưa nắm bắt được, nhưng thay vào đó đòi mẹ cầm hộ, cậu “cầm lên giữ kỹ” đó là sự quyết tâm, là sự thay đổi tâm trạng của cậu. Nhìn các anh chị khóa trên, cậu cũng muốn trưởng thành, cầm được nhiều sách mà không ngại khó .Những suy nghĩ vừa đáng yêu vừa đáng quý.Yêu bởi những suy nghĩ rất trẻ thơ,rằng “chỉ người thạo mới cầm được bút chì”,quý bởi sự quyết tâm trong lòng trẻ thơ có thể lớn đến thế.
Dòng cảm xúc tiếp tục diễn biến khi nhân vật “tôi” đến trường, choáng ngợp trước khung cảnh “sân trường làng Mỹ Lý đông nghịt người”. Cảm giác mình thật nhỏ bé so với cảnh trường rộng lớn bao trùm lấy cậu. Khác với lần ghé qua trường khi đi chơi chim với Minh, cậu chỉ nghĩ rằng ngôi trường đơn giản “cao ráo sạch đẹp hơn những ngôi nhà trong làng” thì giờ đây, nó đã là cổng trường, cổng trường của cuộc đời, A. cả thế giới mới đang chờ bạn khám phá. Chính khoảnh khắc ấy đã khiến cậu bé nghĩ rằng mình “như con chim non đứng bên bờ tổ, nhìn bầu trời rộng, muốn bay mà ngần ngại, sợ hãi”. Anh “thèm được lén lút và thầm ước được như lũ học trò ngày xưa, biết lớp, biết thầy để không còn rụt rè trước cảnh lạ”. Những cảm xúc không của riêng ai được nhà văn tái hiện một cách chân thực, dễ dàng. Dường như tác giả kể câu chuyện của mình cũng là kể câu chuyện của tất cả độc giả, một thời cắp sách đến trường ngại ngùng, rụt rè và vụng về thật đáng yêu.
Nét nghệ thuật của tác phẩm còn ở những chi tiết được lựa chọn sắc sảo, tinh tế. Dưới góc nhìn của một đứa trẻ, tác giả vừa kể lại diễn biến của ngày đầu tiên đi học, vừa quan sát, miêu tả cảnh vật, sự vật xung quanh. “Sau hồi trống vang lên trong lòng, một số học sinh cũ đến xếp hàng trước hiên nhà và tiến thẳng vào lớp học. Tôi cảm thấy bất lực ngay bây giờ. Vì xung quanh toàn là những đứa con trai vụng về, vụng về như tôi. những người không đi. những người chỉ đi theo lực kéo họ về phía trước. Nói các bạn không đứng yên một chỗ thì càng đúng, đôi chân của các bạn không ngừng di chuyển. Anh ấy không còn cuộn tròn trên một chân nữa mà duỗi thẳng người ra như thể đang đá một quả bóng tưởng tượng. Chính lúc này, cả cơ thể bạn đang rung lên theo nhịp bước chân rộn ràng trong lớp học.” Sử dụng lối viết hiện thực, mọi hình ảnh giản dị, nhẹ nhàng nhưng rất sâu lắng. Tưởng chừng những khung cảnh đơn sơ mộc mạc ấy ai cũng có, nhưng để nhớ được, gợi lại được thì cần một nhà văn tài hoa. Cái hay ở đây là ở chỗ, khai thác một đề tài không mới, chất liệu văn học cũng rất giản dị, nhưng người đọc lại bị thu hút bởi cái chất giản dị ấy, giản dị mà không tầm thường. Đi vào lòng người đọc bằng những hình ảnh quen thuộc như tiếng trống trường, cái nắm tay mẹ, tiếng quan đốc… nhưng Văn Thanh Tịnh có khả năng thì thầm như một câu chuyện cổ tích. Ở nơi ấy, người ta được trở về tuổi thơ, thấy mình lạc lõng giữa cuộc sống xô bồ, ngột ngạt.
Với khả năng xây dựng cốt truyện tài tình kết hợp với các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm, ngôn từ trong sáng, dễ hiểu, theo mạch cảm xúc của nhân vật; Những chi tiết chọn lọc tỉ mỉ mang đậm dấu ấn cá nhân nhưng đồng thời cũng là kỉ niệm tuổi thơ với nhiều người đọc, dễ đồng cảm, đồng cảm thể hiện qua những hình ảnh giản dị, nhẹ nhàng, những dòng hồi tưởng của người nghệ sĩ. Câu chuyện về ngày đầu tiên đi học đã được tác giả tái hiện lại một cách thơ mộng và đầy ngẫu hứng. Đặc sắc nghệ thuật đã góp phần quan trọng tạo nên tác phẩm để đời, đưa tên tuổi nhà văn lên một tầm cao mới trong làng văn học Việt Nam.
——HẾT——
Sau khi tìm hiểu nội dung tìm hiểu nét đặc sắc về nghệ thuật truyện “Tôi đi học”, các em có thể củng cố kiến thức bài học bằng cách tham khảo: tìm hiểu truyện ngắn “Tôi đi học” của Thanh Tịnh, cảm nhận về đoạn thơ trong truyện tôi đi học, cảm nhận về những dòng cảm xúc của nhân vật tôi trong truyện ngắn tôi đi học, Cảm nhận về hình ảnh người mẹ trong văn bản tôi đi học
Bản quyền bài viết thuộc về trường THPT TP Sóc Trăng. Mọi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: Trường Cmm.edu.vn (thptsoctrang.edu.vn)