Đề bài: tìm hiểu nỗi nhớ quê hương của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang
tìm hiểu nỗi nhớ quê hương của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang
I. Dàn ý tìm hiểu nỗi nhớ quê của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang (Chuẩn)
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nỗi nhớ quê của Bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ “Qua Đèo Ngang”.
2. Cơ thể
– Nỗi nhớ quê của tác giả được bộc lộ gián tiếp qua bức tranh thiên nhiên lúc chiều tà: + Thời gian: Chiều là thời điểm nhạy cảm khi con người kết thúc một ngày làm việc mệt mỏi để trở về nhà. với gia đình, thường gợi cảm giác nhớ nhung, bùi ngùi. + Không gian: Ở một vùng rừng núi hẻo lánh, hoang vắng đó là “Đèo Nàng”, đến cả cây cối, ngọn cỏ cũng phải chen lấn nhau giành giật sự sống. + Bức tranh thiên nhiên có sự sống của con người, nhưng thật thưa thớt khi chỉ có “vài chú dưới núi/ Bên sông thưa thớt vài mái nhà”…(Còn tiếp)
>> Xem chi tiết Dàn ý để tìm hiểu nỗi nhớ quê của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang tại đây.
II. Bài văn mẫu viết về nỗi nhớ quê hương của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang (Chuẩn)
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói: “Thơ ca là nhụy hoa của đời người, nên nhà thơ phải đi hút nhụy hoa ấy và phấn đấu để đời mình cũng có nhụy hoa ấy”. Cũng như vậy, mỗi nhà thơ chọn cho mình một con đường riêng để thể hiện phong cách nghệ thuật của mình. Ta bắt gặp Hồ Xuân Hương với cái “tôi” cá tính sôi nổi muốn đấu tranh cho thân phận người phụ nữ qua “Bánh trôi nước”. Đến với thơ Bà Huyện Thanh Quan, ta thấy một cái “tôi” bồi hồi với nỗi nhớ quê, nhớ nước qua bài thơ “Qua Đèo Ngang”.
Bà Huyện Thanh Quan được biết đến là một nữ ca sĩ tài sắc vẹn toàn hiếm có thời xưa. Thơ chị lúc nào cũng đượm nỗi nhớ, thương nhớ lạ lùng. Bài thơ “Qua đèo Ngang” là một trong những bài thơ hay nhất về Đường luật của bà và luôn được nhiều thế hệ bạn đọc đón nhận. Với tình yêu quê hương cháy bỏng, “Qua Đèo Ngang” là một kiệt tác về cảnh ngụ tình ngụ ngôn của tác giả nhằm thể hiện nỗi nhớ da diết da diết.
Không phải nỗi nhớ nào cũng có thể diễn tả bằng lời hay gọi tên được. Chính vì vậy mà nữ thi sĩ đã mượn khung cảnh của bức tranh thiên nhiên chiều tà để diễn tả tâm trạng của mình:
“Bước đến đèo Ngang, bóng cây đổ, cỏ cây chen đá, lá hoa nép dưới núi, lác đác vài chú, thưa thớt bên sông, vài nhà ở chợ”.
Câu thơ mở đầu gợi cho ta cảnh thiên nhiên vào lúc “hoàng hôn”, thời gian chuyển dần từ chiều sang tối. Phải chăng đây là thời điểm nhạy cảm nhất trong ngày để đưa tâm trạng con người trở về những miền hoài niệm và những nỗi buồn không tên? Thời điểm “khởi hành” kết hợp với sự hoang vu xa vắng của Đèo Ngang càng làm cho lòng người nặng trĩu hơn. Tâm trạng nhà thơ bỗng có chút thay đổi khi chứng kiến cuộc sống thường nhật của người dân dưới chân đèo. Nỗi nhớ quê hương đất nước như lan tỏa vào bao cảnh vật. Bức tranh buồn ấy bỗng trở nên sống động hơn khi “cỏ cây vượt đá, lá vượt hoa” để tranh giành sự sống. Có thể trong lòng nhà thơ cũng có chút liên tưởng về thân phận người phụ nữ bị vùi dập trong xã hội cũ nhưng họ vẫn vô cùng mạnh mẽ tìm được lẽ sống cho mình. Đứng từ độ cao hàng trăm mét nhìn xuống, nhà thơ có cái nhìn bao quát về vạn vật. Nơi đây tuy hoang vắng nhưng vẫn có sự xuất hiện của con người, cho thấy cuộc sống vẫn diễn ra khi “túm lại dưới núi mấy chú/ Lác đác bên sông mấy nhà chợ”. Dưới chân đèo kia, vẫn có những người đi kiếm củi mưu sinh, kiếm cơm qua ngày. Điểm nhìn của nhà thơ đã chuyển từ cảnh sang người nhưng lạ thay cảnh vẫn rất hiu quạnh, nặng trĩu. Chẳng lẽ mấy chú sóc chuyên vồ gỗ không phá nổi không gian tĩnh mịch nơi đây sao? Nhà thơ sử dụng từ gợi hình “lùm lum men” cho thấy những dáng người nhỏ bé dưới chân núi cũng đang làm việc cật lực hối hả gánh củi về nhà trước khi trời xế chiều. Nhà thơ phóng tầm mắt ra xa thấy “lơ đãng bên sông, chợ phiên mấy nhà”. Nhắc đến chợ, chúng ta thường nghĩ ngay đến khung cảnh sôi động, tấp nập buôn bán, thế nhưng ở đây, khu chợ vô cùng vắng vẻ, không một bóng người qua lại và chỉ “thưa thớt”. bên sông” vài ngôi nhà vắng. nhà thơ luôn mong được nhìn thấy những chân trời mới tốt đẹp hơn khi đặt chân đến một vùng đất mới, nhưng cuộc sống mong manh, thưa thớt càng làm cho cảnh vật thêm u sầu. Nhà thơ đã đảo vị ngữ “lùm xùm “, thưa thớt” đứng đầu câu thơ, cho ta thấy những mảnh đời hi hữu, hiu quạnh ở đây cũng đã rất xa để nhà thơ có thể cùng bạn bè trút bầu tâm sự. Việc sử dụng hai từ ghép “tùm ùm”, ” thưa thớt” vừa có sức gợi cao, vừa mang tính ước lệ rõ ràng. Nhưng tất cả không thể diễn tả hết cảm xúc của nhà thơ lúc này. Chắc hẳn nhà thơ phải rất yêu và nhớ quê hương lắm mới có thể tạo nên một bức tranh tinh tế đến vậy.
Nỗi nhớ ấy cứ tuôn trào và dâng lên mãnh liệt hơn khiến nhà thơ phải thốt lên:
“Nhớ nước thì đau lòng người con nước, Thương nhà mỏi miệng, nhà ơi thôi đứng lặng trời non nước Một mảnh tình riêng ta với ta”.
Trong không gian tĩnh mịch, hiu quạnh của núi đèo, bỗng đâu đó vang lên tiếng kêu của một chú cuốc, một chú chim chích chòe trên nền một buổi chiều buồn gợi cảm giác càng tản mác, bi thương. Điệp khúc “con quốc” và “gia gia” đã tạo nên những âm điệu du dương, du dương nhưng cũng rất đau lòng, buồn bã. Phải chăng nhà thơ chơi chữ để viết rằng “quốc quốc” và “quốc gia” là gạch nối giữa tiếng kêu của loài chim trời và nỗi nhớ quê hương, gia đình của nhà thơ. Nhà thơ đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật “lấy động, động trái”, lấy tiếng chim rừng làm nền cho cảnh chiều muộn vắng lặng, hiu quạnh làm cho tiếng chim bỗng trở nên trầm mặc hơn. thê lương hơn bao giờ hết. Nghe tiếng chim gọi nhà thơ càng đau lòng và nhớ quê hương, gia đình nhiều hơn, tình hình đất nước rối ren, loạn lạc, ly tán, gia đình tan đàn xẻ nghé nhưng phận người con gái không thể cầm giáo giết chết. Thịt giặc ngoài chiến trường càng khiến nhà thơ đau lòng hơn. Giữa đèo cao hẻo lánh, tiếng chim cuốc, cây đa là tiếng lòng của nhà thơ về tình yêu đất nước, quê hương. Giữa cái bao la vô tận của núi rừng đối lập với dáng người nhỏ bé, đơn độc của nhà thơ, nhà thơ đã phải “dừng chân đứng lại” nhìn trời, sông, nước mình bỗng đẹp như “gấm gấm”. hoa” của:
“Có một nơi đẹp như sông, như núi, như người Việt Nam”.
(Nguyễn Văn Trỗi)
Những cảm xúc chất chứa trong tâm hồn nhà thơ khiến nhà thơ rung động trước cảnh sông núi hữu tình phải “dừng bước, dừng chân” để thưởng thức, để chiêm ngưỡng những tinh hoa của đất trời. Nhưng nhà thơ vẫn cảm thấy cô đơn, lạc lõng khi chỉ có “một tình riêng, ta với ta”. Sử dụng biện pháp đối lập, nhà thơ đã lấy cái bao la, rộng lớn của đất trời để làm xuất sắc cái thân phận bé nhỏ, “một mảnh tình riêng”. Trong bức tranh thiên nhiên ấy tuy có bóng người xuất hiện nhưng họ ở rất xa và thưa thớt, sự sống hiện ra rất yếu ớt khiến nhà thơ cũng chạnh lòng cho thân phận của mình. cô mạnh mẽ và táo bạo khi chọn cho mình một hướng đi mới. Vũ trụ thật bao la, rộng lớn khiến con người càng cảm thấy cô đơn và nhỏ bé hơn. Khi không gian vắng lặng chỉ còn lại tiếng “ta với ta” của nàng xen lẫn với tình yêu quê hương đất nước của chính nàng làm ta nhớ đến câu thơ của nhà thơ Nguyễn Khuyến: “chối sang chơi đây ta với ta”. Tuy nhiên, sự kết hợp “ta với mình” trong thơ Nguyễn Khuyến có nghĩa là tuy hai mà một, tuy một mà hai. Cái “tôi” đó không phải là một cái tôi đơn lẻ, cái “tôi” đó là một cái “tôi” được hòa quyện giữa hai tâm hồn thành một thể. Còn với Bà Huyện Thanh Quan, cái “tôi” là cái “tôi” lẻ loi, cô đơn với nỗi buồn nhớ nước, thương nhà. từ đó ta càng hiểu sâu sắc hơn những nỗi niềm thầm kín khôn tả của nhà thơ.
Bài thơ “Qua Đèo Ngang” đã thể hiện thành công một phong cách nghệ thuật rất sáng tạo và đặc sắc của Bà Huyện Thanh Quan. Tình cảm đặc biệt của nhà thơ dành cho quê hương, gia đình nên bài thơ đã được các bạn trẻ đón nhận nồng nhiệt.
Đoạn thơ là một kiệt tác của nghệ thuật “tả cảnh ngụ tình”, mượn không gian tĩnh lặng của núi rừng để nói lên tình cảm nhớ mong đất nước và luôn làm nhiệm vụ của nhà thơ. Tác giả đã để lại cho chúng ta những bài học quý giá về tình yêu quê hương đất nước bởi mỗi chúng ta sinh ra đều có một quê hương để trở về và tôi cũng vậy, quê hương tôi là Việt Nam thân yêu. !
——HẾT——–
Qua Đèo Ngang là một trong những bài thơ đặc sắc nhất trong thơ ca trung đại viết về lòng yêu nước, nhớ nhà của người lữ khách xa quê. Để học và học bài thơ hiệu quả nhất, bên cạnh bài soạn bài Cảm nhận về nỗi nhớ quê của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang, các em có thể tham khảo Xem thêm: tìm hiểu bài thơ Qua đèo ngang- Bà huyện Thanh Quan, Tâm trạng của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang, Cảm nhận bài thơ Qua Đèo Ngang của bà Huyện Thanh Quan, tìm hiểu giá trị biểu cảm của 2 câu thơ trong bài thơ Qua Đèo Ngang.
Bản quyền bài viết thuộc về trường THPT TP Sóc Trăng. Mọi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: Trường Cmm.edu.vn (thptsoctrang.edu.vn)